Met ons bedrijf in Waddinxveen konden we op zondag 5 juli 2015 volop genieten van de doorkomst van de Tour de France door onze gemeente. Op deze pagina geef ik je een inkijk op de verkeersmaatregelen die genomen zijn voor het succesvolle verloop van de Grand Départ van de Tour de France van 1 tot 5 juli 2015.
We hebben als bedrijf zelf mogen meewerken aan het draaiboek en de uitwerking van de veiligheids- en mobiliteitsmaatregelen tijdens de 4e etappe door de gemeente Papendrecht van de Hollands Ladies Tour in 2011. Met veel belangstelling en respect heb ik daarom gekeken naar hoe een dergelijk wielerfeestje op een veel grotere schaal is georganiseerd.
Peter Veringmeier
Tourorganisatie
Eind 2012 is (vertrouwelijk) bekend gemaakt dat Utrecht Le Grand Départ van 2015 mocht organiseren. De gemeenteraad van Utrecht heeft in de raadsvergadering van 7 november 2013 akkoord gegeven op de organisatie van Le Grand Départ Tour de France in Utrecht. De gemeente heeft in een projectplan omschreven welk ambitieniveau werd nagestreefd en hoe dit werd uitgewerkt voor producten zoals techniek, veiligheid en mobiliteit. Ook werd de organisatie, planning en financiële verantwoording vastgelegd.
Landelijke voorbereiding
André Ketting, Rijkswaterstaat en lid van het Regionaal Verkeerskundig Team: “De voorbereidingen zijn gestart in december 2014. Zodra bekend was dat gemeente Utrecht de Tour ging organiseren zijn er overleggen geweest met Rijkswaterstaat, de grote gemeenten en de provincies. Daarbij zijn afspraken gemaakt over de route, wie waarvoor verantwoordelijk is en wie het proces coördineert. Vervolgens is in workshops verder ingezoomd op de inhoud, het maken van bebordingsplannen, het opstellen van regelscenario’s en andere zaken die direct van invloed zijn, zoals het afstemmen van wegwerkzaamheden en zorgen voor beschikbaarheid van wegen en bruggen. Toen de overall plannen concreet waren is er op regionaal niveau verder afgestemd met de wegbeheerders.”
Regionale samenwerking
André Ketting: “In Zuid-Holland was er een operationeel team samengesteld die tijdens de etappe op 5 juli de gemaakte plannen uitvoerde en de hinder zoveel mogelijk beperkte. Dat operationele team bestond uit wegverkeersleiders van Rijkswaterstaat, provincie Zuid-Holland en gemeente Rotterdam, onder regie van de Regiodesk van BEREIK! Zij zaten fysiek bij elkaar in de Verkeerscentrale Zuidwest-Nederland in Rhoon. Hierdoor konden de verschillende wegbeheerders direct met elkaar overleggen over in te zetten verkeersmaatregelen, indien nodig.”
Taakverdeling
Veel taken werden aan de doorkomstgemeenten overgelaten. De projectorganisatie van de Tour nam alleen verantwoordelijkheid voor het parcours en omleidingen op regionaal niveau. De gemeenten moesten dus nog diverse maatregelen oppakken om de veiligheid van de bezoekers te garanderen, maar ook aanvullende verkeersmaatregelen om de hinder van de afsluiting te compenseren en de communicatie aan inwoners, bedrijven en organisaties kwamen voor hun rekening. Daarnaast moesten de gemeenten de benodigde verkeersbesluiten regelen en voorzieningen treffen voor het eventueel weghalen van geparkeerde auto’s.
Een goed geoliede machine op de meldkamer van de politie - Marnix Schmidt
Epicentrum
In de meldkamer van de politie was het tijdens het Tourweekend een drukte van belang. We namen een kijkje in het epicentrum van het team dat verantwoordelijk is voor de veiligheid rondom de Tourstart. Dick Wiese van de Landelijke Eenheid van de politie kijkt hier veel naar schermen. Hij wijst naar een groot scherm met heel veel blauwe stipjes. "Dat zijn de motoragenten op het parcours van de tijdrit. Zo weten we precies waar ze zijn."
Wiese laat zien dat het parcours van zowel de tijdrit als de eerste etappe is opgedeeld in sectoren die allemaal een nummer hebben. "Als er iets gebeurd dan weten we precies waar dat is en waar we moeten zijn." Hij vertelt dat ook de helikopters die boven Utrecht cirkelen werken met dit systeem. "Zo hebben we heel snel een goed overzicht van de stad."
De afdeling mobiliteit zat naast hem, geassisteerd door een centralist die alle meldingen binnen kreeg en verwerkte. "Kun je me een actuele drukteanalyse geven van het Jaarbeursplein?" Van alle gegevens die binnenkwamen in het commandocentrum werd ieder uur een rapportage gemaakt. Aan de hand daarvan werd er steeds besproken of bijsturen nodig was.
Ook Ron Looy van de gemeente Utrecht was hier te vinden. Hij had een hotline naar het actiecentrum van de gemeente in het stadskantoor. Daar zaten ook mensen van de NS, ProRail en het KNMI. Als er over en weer informatie nodig was werd dat direct uitgewisseld via Looy. De lijntjes zijn kort, vragen werden snel beantwoord.
Cameratoezicht
Een verdieping lager zat Wiebe Diepersloot, verantwoordelijk voor het cameratoezicht in de stad. Ruim 160 camera's hielpen hem uit te kijken naar mensen in het publiek die afwijkend gedrag vertoonden.
Als zijn mensen zakkenrollers zagen of mensen die zich verdacht gedroegen op een van de vele camera's die het publiek in de gaten hielden, dan ging er direct een signaal naar de meldkamer en werd het beeld doorgezet. Op die manier konden de mannen op straat ingrijpen. "Op die manier kunnen wij echt ondersteunend zijn aan de mensen in de meldkamer," vertelde Diepersloot.
Het resultaat van alle inzet lees je ondermeer verderop onder 'Verkeersmanagement' en 'Inzet hulpdiensten'.
Tourmakers
De 1500 Tourmakers zijn vrijwilligers die deze dagen geholpen hebben om "de Tour te maken". Zij waren te herkennen aan een speciale outfit, van een shirt tot rugzak en regenjas in de kleuren geel en blauw.
Alle Tourmakers bij elkaar - Randstad Nederland
Sleutel tot succes
Wiebe Mulder van RegioDesk Zuid-Holland verwoord na afloop het succes van de organisatie: “We hebben vanuit Zuid-Holland bijgedragen aan het goede verloop van de Tour in Nederland. Door tijdig met alle betrokken wegbeheerders af te stemmen en samen een operationeel team te vormen, waren er korte lijnen en kon er snel ingespeeld worden op veranderende situaties. De nauwe samenwerking was de sleutel tot succes.”
Utrecht
De eerste twee etappes van de Tour de France gingen over ruim 36 Utrechtse kilometers wegdek en die moesten zo glad mogelijk worden opgeleverd voor de renners om ongelukken te voorkomen.
Op 18 mei 2015 zijn in Utrecht de eerste werkzaamheden vanwege de Tourstart begonnen. Het werk startte bij de Catharijnesingel, gevolgd door de omgeving van het Ledig Erf.
Er werden onder meer lantaarnpalen en verkeersdrempels alvast tijdelijk weggehaald. Verkeerslichten werden in tonnen gezet, zodat ze voor de Tourstart makkelijk waren te verplaatsen. Er is ook nieuw asfalt aangebracht, zodat de vele putten in de weg zijn geëgaliseerd.
De ploegenpresentatie vond op donderdag 2 juli plaats in en rondom Park Lepelenburg. Er zijn maatregelen getroffen in samenwerking met Stadswerken om het park in dezelfde staat te behouden voor, tijdens en na de ploegenpresentatie. De muziektent en het speeltuintje konden dus blijven zoals het is.
Vanaf maandag 6 juli is het Utrechtse Tourparcours weer langzaam maar zeker in de originele staat teruggebracht. Weggehaalde drempels en vluchtheuvels herrijzen en ook de verkeersborden en lantaarnpalen die opzij moesten van de organisatie, worden weer op hun plek gezet. Ook de Domtoren is weer afgezet met betonnen paaltjes.
Rotondes Zuidplas
Het peloton moet vanaf de A20 acht keer een rotonde passeren in de gemeente Zuidplas. Na inspectie hiervan heeft de organisatie van de Tour ASO eind juni hiervan twee rotondes laten aanpassen. Ze bleken niet veilig genoeg voor het peloton wat zondag 5 juli passeerde.
Het gaat om de rotondes bij de Zuidelijke Dwarsweg en bij de afrit van de A20. Er moesten stenen worden verwijderd om een veilige passage mogelijk te maken. Daarna zijn de rotondes ’s nachts geasfalteerd. Op 13 augustus worden de rotondes weer in oude staat teruggebracht. De kosten van de werkzaamheden zijn voor de Tourorganisatie.
De Tourorganisatie had geen problemen met de laatste rotonde bij de Scheve Overweg, waar stenen blokken als scheiding tussen de rijstroken liggen.
Finishlocatie Neeltje Jans
Net voor de stormvloedkering is bij Burgh-Haamstede een scherpe bocht in het parcours in de nacht van 20 juni tijdelijk verbreed, zodat de wielrenners en volgwagens zonder problemen de Oosterscheldekering op kunnen rijden.
De tijdelijk verbrede bocht bij Burg-Haamstede - Omroep Zeeland
De bocht bij de Cauersweg moest van de Tourorganisatie aangepast worden omdat hij té scherp is om de Tourkaravaan te laten passeren. De weg is over een lengte van 470 meter verbreed met anderhalve meter. Ook is de bocht minder scherp gemaakt. Lange tijd was het onzeker wat deze aanpassing zou kosten, maar uiteindelijk betaalde bouwbedrijf Heijmans uit Grijpskerke de kosten voor de nieuwe bocht.
Kosten parcours, mobiliteit en veiligheid
Voor aanpassingen aan de parcoursen werd een bedrag van ongeveer 800.000 euro gereserveerd. Het gaat hierbij om de omschreven werkzaamheden en het wegnemen en terugplaatsen van obstakels als lantaarnpalen, vluchtheuvels, middengeleiders, aanpassingen aan het wegdek etcetera.
Commandocentrum
In een veiligheidsbunker in Utrecht is een commandocentrum ingericht, wat bij calamiteiten de hulpdiensten (politie, ambulance en brandweer) aanstuurt. Deze bunker wordt veelvuldig gebruikt bij risicowedstrijden van FC Utrecht en werd nu bevolkt door de loco-burgemeesters van gemeenten om over de veiligheid op hun eigen grondgebied te waken. "Ik ben er samen met de locoburgemeester van Utrecht en van Oudewater," vertelt 'loco' en wethouder Jan Vlaar van de gemeente Montfoort. "Wij komen in principe alleen in actie bij een crisis." Omdat de burgemeesters midden in de mensenmassa's staan, duurt het te lang voordat ze kunnen reageren bij calamiteiten. En omdat de hulpdiensten moeten kunnen overleggen met iemand die de plaatselijke situatie goed kent, zitten de loco's dus in het commandocentrum. In aanloop naar de Tour hebben Vlaar en zijn collega's meerdere trainingen gehad in Utrecht en hebben ze 'droog' geoefend. "Wij pakken de zaken eerst op provinciaal niveau op, mocht het nodig zijn dan neemt de nationale leiding de zaak over."
Fysieke maatregelen
De veiligheid werd tijdens de Grand Départ ook gewaarborgd door diverse zichtbare maatregelen op en langs het parcours. Hieronder volgt een impressie van wat er zoal aan maatregelen werd genomen.
Verwijderen van obstakels of afschermen ervan - ANP / Peter Veringmeier
Vrijhouden van calamiteitenroutes voor hulpdiensten - Peter Veringmeier
Fysieke maatregelen om toeschouwers van het parcours af te houden - Mathilde L'asou / Peter Veringmeier
Fysieke maatregelen voor het afsluiten van straten - ANP / Diane Hoekstra
In de periode van 1 tot 6 juli mochten er in Utrecht geen steigers op de openbare weg staan. Bij het verlenen van de vergunning kreeg de aanvrager in deze periode geen toestemming voor het plaatsen van steigers.
Bruggen en viaducten
Op een aantal plaatsen konden voetgangers het parcours oversteken of er onderdoor lopen, zoals:
Hightech voetgangersbrug in Utrecht Simpele steigerbouw in de Piet Heinstraat in Goes
Voor de veiligheid van de renners en het bevorderen van de doorstroming, was het niet mogelijk om vanaf deze bruggen de wedstrijd te volgen.
In Waddinxveen was het wel mogelijk om vanaf het Prinses Máxima viaduct de renners de tunnel in te zien rijden. Om er voor te zorgen dat er geen toeschouwers op de betonnen zijbeuken gingen zitten en/of iets vanaf het viaduct zouden gooien, was er tijdelijk een houten hellingconstructie met kunststof afscherming op aangebracht.
Vanaf de Prinses Máxima tunnel was in Waddinxveen de wedstrijd goed te volgen - Peter Veringmeier
Het weer
Het weer kon ook een spelbreker zijn. Enkele voorbeelden kan je zien bij hetgeen ik schrijf over de incidenten. De hulpdiensten hadden hier goed op ingespeeld. Mocht er een bui vallen vergezeld van onweer, dan moesten mensen schuilen. De Tourpleinen in Utrecht waren relatief veilig, omdat op de tenten bliksemafleiding was aangebracht. Het risico in de stad was verder beperkt, omdat mensen omringd zijn door hoge gebouwen.
Zeeland
De provincie Zeeland nam extra veiligheidsmaatregelen voor de finish op 5 juli op Neeltje Jans. Zo werden er tussen alle pijlers van de stormvloedkering over een lengte van 3 km hekken geplaatst die twee meter hoog zijn. Volgens deskundigen bestaat er een risico dat mensen over de reling vallen en die kans moest worden uitgesloten.
Wat opviel langs de route was dat diverse gemeenten een verschillend idee hadden met welk materiaal de toeschouwers van de wielrijders gescheiden moesten worden om incidenten te voorkomen. Dat zelfs met een muur aan hekken er toch ongevallen konden voor komen is te lezen onder 'Incidenten'.
De Tourorganisatie is gevraagd waarom op sommige delen van het parcours dranghekken of rood-witte kunststof barriers werden geplaatst, op andere locaties een rood-wit lint werd gespannen en op sommige gedeelten bezoekers zo de weg op konden lopen. Wat is het afwegingscriteria geweest wanneer er wel of niet voor een bepaald type afzetting werd gekozen?
Helaas heeft de Tourorganisatie geen antwoord gegeven. Uit onderstaande beelden blijkt duidelijk dat het aantal toeschouwers in elk geval geen criterium was. Ook het feit dat in het parcours een bocht aanwezig was of een recht stuk weg gaf geen eenduidig beeld.
In de gemeente Utrecht waren grote delen van het parcours afgezet met dranghekken - ANP
In de gemeente Zuidplas werden heel veel kunststof barriers gebruikt - NOS / ANP / Heijmans
In de gemeente Waddinxveen werd het te kort aan dranghekken opgelost met roodwit afzetlint - Peter Veringmeier
In de gemeente Oudewater was men spekkoper door geheel geen afzettingen te plaatsen - Marlies Wessels / ANP
Wielerfans die de Tour de France op 4 en 5 juli volgden, konden niet om de genomen verkeersmaatregelen heen. Een impressie van wat er komt kijken om al die maatregelen voor te bereiden, te nemen en weer te verwijderen.
Aansturing
Tijdens de Tour-etappe werd vanuit het commandocentrum van de organisatie vanuit Utrecht alles nauwlettend in de gaten gehouden en konden ze snel optreden bij een onverwachte situatie. Francois Moelands van hoofdaannemer Heijmans vertelt "Hiervoor zijn al onze auto’s en motoren uitgerust met een GPS tracker zodat we vanuit het commandocentrum real-time kunnen zien waar iedereen zich bevindt. Zo kunnen we bij vertraging van de reclamekaravaan of renners die sneller rijden, aanrijroutes die blokkeren of andere onverwachte situaties direct zien waar we in moeten grijpen of bijsturen. Dat vergt een andere organisatie dan bij een evenement op één locatie."
Verkeersregelaars
Uitzendbureau Randstad plaatste maandag 25 juni een vacature Verkeersregelaar Tour de France en werd meteen overspoeld met reacties op de vacature.
De Tour-verkeersregelaars in spé kregen een instructie van een half uur. Ervaring was dus een pré. Gezocht werd naar "gastvrije en vriendelijke kandidaten met altijd een glimlach op het gezicht". Kernwoorden: oplettend, betrokken en gedreven. Kandidaten met ervaring tijdens grote evenementen en liefhebbers van wielrennen genoten de voorkeur.De verkeersregelaar moest een HBO werk- en denkniveau hebben en fulltime beschikbaar zijn op 28 juni, 2 juli, 4 juli en 5 juli. De aangenomen verkeersregelaars verdienden 10,16 euro per uur.
Naast deze beginnende verkeersregelaars, werden er 270 beroepsverkeersregelaars in gezet en waren er honderden vrijwillige verkeersregelaars. Motorclubs als BMAC uit Borculo werden op zaterdag 4 en zondag 5 juli 2015 ingezet voor de motorverkeersbegeleiding. Elke verkeersregelaar had zijn eigen instructie meegekregen.
Vrijwillge en beroepsverkeersregelaars en hun instructies - Peter Veringmeier
Ook het bedrijf Techno Traffic Control uit Etten-Leur heeft zondag verkeersregelaars geleverd tijdens de etappe van de Tour de France in Nederland. De Etten-Leurenaren werden niet in Utrecht ingezet, maar kwamen tussen Gouda en Neeltje Jans (finish) in actie. Techno Traffic Control is onderdeel van uitzendbureau Techno Select. "We zetten ruim 130 verkeersregelaars, motorrijders en coördinatoren in", aldus Marco van den Beemt, directeur van Techno Select. "Ze zijn uiteraard voldoende opgeleid als verkeersregelaar, maar dit maken ze ook niet elk jaar mee. Onze mensen hebben uitgebreide instructies gekregen over deze bijzondere klus. Bij de voorbereiding hoort bijvoorbeeld ook anti-agressietraining."
Langs het parcours
Het parcours van de tweede etappe van de Tour de France loopt over 166 km van Utrecht naar Neeltje Jans in Zeeland. In opdracht van de Stichting Tour Utrecht 2015 en de provincie Zuid Holland hebben 270 verkeersregelaars en medewerkers van Heijmans langs het parcours continue wegafzettingen geplaatst en verkeersomleidingen geregeld.
Dat vergt inlevingsvermogen, strakke communicatie en planning. Omleidingsroutes en afsluitingen van op- en afritten tijdens de 2e etappe van de Tour de France werden al drie uur vooraf in werking gezet om zo de afzettingen langs het parcours op tijd klaar te hebben. Daarnaast kon er altijd iets mis gaan, waardoor er snel gehandeld moest worden. Die risico’s moesten van te voren worden ingeschat.
Voor deze werkzaamheden werden 300 tekstborden, 400 verkeersborden, 2.500 meter barrier en 700 afzethekken ingezet, evenals 20 motoren. Dit alles moest ook weer meteen verwijderd worden zodra de tourkaravaan voorbijgereden was.
Rondom de 2e etappe van de Tour de France zit een dusdanig strak tijdsschema dat Heijmans gekozen heeft om studenten in te huren, die op verschillende plaatsen langs de route werden geplaatst, centraal gecoördineerd en aangestuurd, om de afzettingen zo snel mogelijk te kunnen realiseren. Op deze wijze hoefde minder gebruik te worden gemaakt van het onderliggende wegennet en was men niet afhankelijk van de bereikbaarheid van de locaties met alle drukte langs de route.
Nog voordat de Tourkaravaan op 5 juli voorbij reed, waren bij de Oosterscheldekering vanaf 30 juni al medewerkers bezig met voorbereidende wegafzettingen en tijdelijke verkeersomleidingen. Er werd bijna 14 kilometer aan dranghekken en ruim 4 kilometer aan bouwhekken geplaatst. Op en rond het finishterrein waren ongeveer 40 verkeersregelaars actief.
In de nacht van zaterdag op zondag vond de grootste transformatie plaats. De Oosterscheldekering wordt dan afgesloten zodat de ASO het finishgebied kan inrichten. Zij kwamen met maar liefst vijftien vrachtwagens. Er werden 14 tijdelijke gebouwen neergezet voor beveiliging, algehele coördinatie en medische hulpdiensten.
Maar ook na de Tour wachtte nog een stevige klus; binnen 4 uur na de finish diende de openbare weg op de stormvloedkering weer geheel vrij te zijn voor verkeer. Toen rond 17.30 uur de wielrenners gefinisht waren, begonnen medewerkers weer met het afbouwen van alle werkzaamheden. In een lijvig draaiboek stond daarom per uur aangegeven wie wat waar moet uitvoeren. En weer weg moet zijn. Zondagavond om 18.00 uur werd er gestart met het afbouwen van alle geplaatste hekken en LED-schermen. Om half acht werd de finishlijn verwijderd en was de regionale weg N57 weer normaal open voor weggebruikers.
Kosten
Er is een bedrag van 475.000 euro begroot voor:
Van belang voor een groot evenement zijn vanzelf sprekend ook de mobiliteitsvraagstukken. Bezoekers komen met de auto, fiets of openbaar vervoer en hun dagje uit begint als ze thuis de deur achter zich dichttrekken. De wijze waarop die weg naar het evenement wordt afgelegd draagt bij aan de mate van succes. Uitgebreide informatie over de bereikbaarheid van Utrecht is te vinden op de site van de Tourorganisatie.
Centrum Utrecht autovrij
Tijdens de Grand Départ op 3, 4 en 5 juli was de stad Utrecht grotendeels autovrij. Automobilisten die toch toegang wilden tot het centrum, hadden een speciaal vignet nodig van de gemeente.
Tijdens de feestelijke start van de Tour de France houdt de gemeente de stad zoveel mogelijk autovrij. Utrecht wilde daarmee vooral voorkomen dat bezoekers van de Tourstart hun auto in woonwijken parkeerden en dat de wegen dichtslibden met automobilisten op zoek naar een parkeerplek. Zo zijn de evenementen beter bereikbaar te voet, te fiets en met het openbaar vervoer. Ook moet de afsluiting de veiligheid bevorderen. De binnenstad was niet bereikbaar voor autoverkeer op de volgende tijdstippen:
De rest van het weekend was het centrum wel bereikbaar voor autoverkeer. Op deze kaart is te zien welk gebied precies was afgesloten.
Autovignet
Automobilisten die tijdens de evenementen toch toegang tot de stad wilden konden via de website van de gemeente een aanvraag indienen voor een autovignet. De projectorganisatie van de Tour de France beoordeelde of het noodzakelijk was dat iemand per auto het centrum in kon. In uitzonderlijke gevallen kregen mensen een autovignet.
In totaal zijn er bijna 13.000 aanvragen bij de gemeente Utrecht binnengekomen voor een Tourvignet. Daarvan zijn er zo'n 11.000 van bewoners uit een van de zeven autoluwe zones. Die kregen volgens Daan Bullock, woordvoerder van de Tourorganisatie Utrecht, allemaal een vignet. "Maar slechts één per adres," aldus Bullock. "Mensen met twee of meer auto's moesten de auto's zonder vignet buiten de zones parkeren, als ze met zo'n auto het autoluwe gebied hadden verlaten."
Bevoorrading
De helft van de duizend Utrechtse ondernemers die een Tourvignet hadden aangevraagd, kreeg dat niet. Zij mochten tijdens het Tourweekend niet met de auto de stad in voor bevoorrading of om hun werk te bereiken en voor storingsdiensten. Volgens de gemeente Utrecht moest bevoorrading juist buiten het weekeinde plaatsvinden en moesten werknemers vooral met het openbaar vervoer naar hun werk komen.
Wel gehonoreerd zijn aanvragen van ondernemers of personeel met een beperking, van NS- en QBuzz-medewerkers die eerste en laatste treinen en bussen laten rijden, van een dienstdoende dierenarts, een trouwauto en ondernemers met versproducten.
Parkeerverboden en afgifte autovignet
Op vrijdag 3 juli begon firma Agterberg om 20.00 uur met het plaatsen van hekken. Vanuit drie punten (de Overste den Oudenlaan, het Lucasbolwerk en de Galgenwaard) werd de stad geleidelijk afgesloten. Verkeersregelaars werden op die plekken ingezet om automobilisten te controleren. Alleen auto's met een vignet mogen naar binnen rijden. Verder moesten zeker vier auto's worden weggesleept.
Aan de rand van de stad waren vier grote parkeerplaatsen ingericht, waar pendelbussen klaarstonden om mensen naar de rand van het parcours te brengen. Het centrum van de stad was onbereikbaar voor auto's en dat geldt dus ook voor de parkeergarages.
Afsluitingen en omleidingen voor het verkeer - ANP
Centrum Utrecht fietsvrij
Om de renners in het Tourweekend geen strobreed in de weg te leggen, diende Utrecht aan de start van de Tour de France brandschoon te zijn. Dat wil zeggen dat er dan ook geen fietsen langs het parcours gestald mochten staan. De gemeentelijke dienders knipten er daarom lustig op los om fietsen van rekken, bomen en lantaarnpalen te verwijderen.
In totaal werden meer dan 500 fietsen weggehaald - ANP
Gelukkig voor de eigenaars van de fietsen konden de rijwielen gewoon weer terug in hun bezit komen. Met hun fietssleutel en legitimatiebewijs konden zij hun fiets weer ophalen bij het fietsenverzamelpunt aan de Kanaalweg.
Maar de gemeente had ook voor een alternatief gezorgd. Er waren tijdens de Tour in Utrecht 40.000 fietsparkeerplaatsen beschikbaar. De Tourorganisatie bracht ook een fietsplattegrond uit met alle belangrijke gegevens, zoals fietsenstallingen, OV fietsverhuur, passagemogelijkheden en facilitaire voorzieningen.
De Fietsersbond maakte het allemaal nog fietsvriendelijker en kwam met een tourplanner. Als je wilde weten hoe je rondom de start van de Tour de France in Utrecht het snelst naar het parcours kwam, of als je de Tour juist wilde ontwijken, dan toonde een speciale Tourrouteplanner van de Fietsersbond, Le Tour Utrecht en Conclusion de beste route. De tourplanner was ook op de mobiele telefoon te gebruiken.
De routeplanner leidde naar de tijdelijke 20 fietsenstallingen. Voor racefietsen waren er speciale bewaakte fietsenstallingen beschikbaar, tegen een kleine vergoeding. De planner hield ook rekening met drukte en wegafzettingen.
Centrum Utrecht per voet
Aan inwoners van het centrum van Utrecht werd geadviseerd om te voet naar het parcours te komen of een kijkje te nemen op een van de speciale publieksvenues en daar de wedstrijd op de grote beeldschermen te volgen.
Alleen voor voetgangers waren er speciale voetgangersbruggen. Met de fiets mocht je hier het parcours niet oversteken.
Openbaar vervoer Utrecht
Utrecht was gedurende het hele weekend goed bereikbaar gebleven voor de vele bezoekers die hebben gekozen voor het openbaar vervoer. Voor bezoekers aan de Tourstart reed NS in het weekend een speciale dienstregeling, met extra én langere treinen. De treinen stopten in het hart van het Tourgebied. Sprinters stopten vaker op de stations Terwijde, Leidsche Rijn en Lunetten. De uitgang Centrum leidde naar de oude binnenstad met tal van Tourpleinen en de uitgang Jaarbeurs leidde naar het start- en finishgebied.
De treinen waren niet overvol. Aanvankelijk was het bij het Centraal Station wel erg druk, maar volgens de gemeente verspreidde de mensenmassa zich daarna aardig over de stad en werden de waterpunten goed gebruikt.
Busbedrijf Qbuzz (U-OV) reed een andere dienstregeling. Veel busroutes waren afgesloten op vrijdag tot zondag. "De andere dienstregeling was erop gericht om zo veel mogelijk reizigers te kunnen vervoeren," laat een woordvoerder van Qbuzz weten. "Op zondag boden wij met name vervoer naar de NS-stations, zodat reizigers vanaf daar hun reis konden vervolgen."
Zaterdag 4 juli zette U-OV in samenwerking met de Tourorganisatie pendelbussen in vanaf P+R The Wall, P+R Strijkviertel en Brothers in Bunnik. Ook was er pendelvervoer met de tram vanaf P+R Blokhoeve en transferium Westraven.
Rotterdamse regio
Hans Goosens van de gemeente Rotterdam: "Uiteraard heeft Rotterdam ook veel maatregelen getroffen om het verkeer in de stad tijdens de Tour goed door te laten stromen en woonwijken bereikbaar te houden. Maar vergeet ook de communicatie naar de weggebruiker niet. We hebben vooraf én tijdens het evenement weggebruikers via borden en informatiepanelen geïnformeerd over afsluitingen en omleidingen. De boodschap was ‘Rotterdam is bereikbaar, maar volg de aanwijzingen".
"Een goede afstemming met de regio is van cruciaal belang. Vanuit RegioRegie zorgen wegbeheerders voor afstemming van evenementen en wegwerkzaamheden en zo is ook de Tour de France uitgebreid besproken. Aangezien een aantal Rotterdamse verkeerskundigen in het Regionaal Verkeerskundig Team van BEREIK! zit, is er continu afstemming tussen Rotterdam en de regio. Zij hadden vooraf regelscenario’s opgesteld voor de Tour. De Rotterdamse verkeersregiekamer en de Regiodesk weten elkaar altijd snel te vinden bij onverwachte afwijkingen, maar door de goede voorbereiding was er op de Tourdag weinig extra afstemming nodig".
Ook op de gemeentelijke en provinciale wegen zal het druk zijn. De route van de tweede etappe, waaronder een deel van de N57 in Zuid-Holland en Zeeland, was op zondag tijdelijk dicht. Ook waren de op- en afritten van snelwegen die het parcours kruisten enkele uren dicht.
Ook bruggen en sluizen waren wegens de Tour gestremd, zoals de Spijkenisserbrug en de Goereese sluis bij de Haringvliet. De wielrenners kregen ruim baan om over de bruggen heen te rijden.
Bereikbaarheid Zeeland
Voor de bereikbaarheid en mobiliteit op en rondom de finishplaats op Neeltje Jans golden weer heel andere regels. Op de site Tour de France in Zeeland is veel praktische informatie te vinden over de bereikbaarheid, parkeren en fietsen.
Een goede vaarweggebruiker bezigt goed zeemanschap. Bekijk de kaart waar wel en niet gevaren mocht worden op 5 juli.
Neeltje Jans was op 5 juli vooral bereikbaar vanuit Noord-Beveland, die kant bleef voor het verkeer de hele dag open.
Op zondag 5 juli was Schouwen-Duiveland beperkt bereikbaar. Er waren een aantal wegen aangewezen als calamiteitenroutes. Deze wegen werden ook gebruikt door de hulpdiensten. Je kon dus niet parkeren of stoppen langs deze wegen. Hier werd extra op gecontroleerd. De calamiteitenroutes, alleen voor hulpdiensten, waren: Rampweg, Westerseweg, Serooskerkseweg. De Rampweg en Westerseweg dienden tevens als ontsluitingsroute richting Zierikzee.
Vanuit Schouwen-Duiveland was Neeltje Jans de hele dag wel voor fietsers bereikbaar. Met 15.500 parkeerplaatsen voor fietsen, hoopte de provincie dat toeschouwers vooral met de tweewieler naar het werkeiland kwamen. Daarnaast was er ook ruimte voor 4800 auto's op Neeltje Jans.
Ter hoogte van de finish werd een VIP-deck geplaatst door de provincie, maar achter de finish was er alle ruimte voor publiek zonder kaartje. Wie vroeg komt, zat dus voor een dubbeltje op de eerste rang. In een animatievideo is goed te zien waar het publiek langs het parcours mocht gaan staan.
Luchtruim vrij voor Franse helikopters
Om rechtstreekse opnames te maken van de Tour de France door Nederland voor de Franse televisie werden er 7 helikopters ingezet. Het ministerie van I&M had een speciale vergunning afgegeven, zodat ze in het Nederlandse luchtruim ongestoord hun werk konden doen. Hiermee mochten de helikopters onder zichtweersomstandigheden laag boven het parcours vliegen. Ter bescherming van het luchtverkeer was een beperkt gebied met beperkingen aangewezen in een aanvullende beschikking van het ministerie.
Helikopters van de Franse televisie boven Waddinxveen en op vliegveld Hilversum - Peter Veringmeier / Air Online.nl
Voor dat doel waren een viertal Franse heli’s al op 1 juli op vliegveld Hilversum gearriveerd. Op vrijdag 3 juli stond een testvlucht op het programma om te zien of alle apparatuur werkte. Alle helikopters waren namelijk voorzien van diverse apparatuur wat binnenin in rekken vastgezet was. Aan de buitenkant zijn de camera’s en antennes goed te zien.
Er zijn normaal maar 2 heli’s aan het vliegen. Deze vliegen 3 uur zonder bij te tanken. Een derde vliegtuig (HOP straalverbinding) vloog er ook maar werd slechts af en toe waargenomen. Deze vloog op 12000 ft ofwel 3,5 km. Dit vliegtuig werd gebruikt als verbinding tussen de heli’s en regiewagens. Boven Gouda en Waddinxveen vond een wisseling van helikopters plaats. Op een gegeven moment waren zeven helikopters tegelijk zichtbaar. De heli’s stegen op vanaf Hilversum en tankten bij op Zestienhoven.
Uitdagingen waargemaakt
Wiebe Mulder, Regiodesk: “De extra drukte op de wegen richting Zeeland vormde een uitdaging, mede door de afsluiting van de N57. Vooral na afloop van de Tour toen het verkeer massaal huiswaarts keerde. Ook op de snelwegen is verkeershinder echter uitgebleven. Maar de grootste uitdaging was toch wel de onderlinge communicatie tussen alle wegbeheerders. De Regiodesk had daar een regierol in en vormde ook het aanspreekpunt voor de organisator gemeente Utrecht. Tijdens evenementen zoals de Tour wordt de meerwaarde van de Regiodesk bevestigd.”
Er werden heel veel bezoekers verwacht in Utrecht in het weekend van 4 en 5 juli. En zie die maar eens in goede banen te leiden. Crowd management, zoals dat tegenwoordig zo mooi heet draagt daarvoor een belangrijk deel aan bij. Crowd management is het systematisch plannen van en het sturing geven aan het ordelijke verloop van gebeurtenissen waarbij grote aantallen mensen bij elkaar komen. De publieksveiligheid bij evenementen is in grote mate afhankelijk van crowd management.
Crowd management
Naast aandacht vraagt crowd management vooral om kennis over hoe publiek zich vormt en beweegt. Hiervoor wordt ook wel de term crowd dynamics gebruikt, die verwijst naar de dynamiek van een menigte. Wellicht de belangrijkste onderwerpen hierbij zijn publieksdichtheid en de mate waarin publieksstromen zich kunnen voortzetten. Voor dit laatste wordt de term doorstroming gebruikt. De publieksdichtheid en doorstroming worden beïnvloed door een keur aan factoren die verband houden met onder meer de inrichting van de evenementenlocatie, de bezoekerscapaciteit, aanwezige faciliteiten, communicatie, het bezoekersprofiel en psychologische factoren. Crowd dynamics geeft daarmee inzicht en informatie die bruikbaar is bij crowd management, waarbij de mogelijkheden tot het beïnvloeden van de publieksdichtheid en doorstroming belangrijk zijn. Voor de Grand Départ van de Tour de France kwamen in totaal zo’n 800.000 toeschouwers naar Utrecht. Om dit feest tot een succes te maken is aan crowd management gedaan.
Eenvoudig samengevat beoogt crowd management dat publiek zich veilig en geordend kan verzamelen en verplaatsen. Dit houdt vooral in dat voorkomen moet worden dat er waar dan ook een te hoge publieksdichtheid (concentratie van bezoekers) ontstaat. Dit is niet vanzelfsprekend. Een belangrijk onderdeel van de voorbereiding is het simuleren van de bezoekersstromen om de plannen voor de inrichting van de omgeving te toetsen.
Crowd-sumulatie
Simulaties in een virtueel Utrecht ondersteunen de gemeente om het wielerparcours zo goed mogelijk in te richten en de aannames voor stromen toeschouwers te toetsen. Dat heeft al tot concrete maatregelen geleid, zegt Roland Geraerts, universitair docent Virtual Worlds aan de Universiteit Utrecht.
In de aanloop naar de Grand Départ is de virtuele omgeving Reach! van ingenieursbureau Movares ingezet. De virtuele omgeving genereert automatisch een 3D-model op basis van de gemeentelijke gegevens.
Voor de twee etappes van 4 en 5 juli zijn alle objecten van de organisatie, zoals tribunes, dranghekken, toiletten en bewegwijzering, ingevoerd en zichtbaar gemaakt. Op deze wijze kunnen eenvoudig verschillende scenario’s doorgerekend, bijvoorbeeld wat het effect is van 50.000 extra toeschouwers.
Om het realiteitsgehalte te vergroten zal men camerabeelden van de mensenstromen tijdens de Grand Départ na afloop naast de simulaties leggen, om te kijken hoe het model nog betere voorspellingen kan maken.
Met crowdsimulatiesoftware zijn grote groepen mensen en hun autonome bewegingen in de bebouwde omgeving van Utrecht gesimuleerd.
Zo kreeg de Tourorganisatie voor het grootste deel een bevestiging van wat ze zelf al had ingeschat. Wel bevestigde de computeranalyse dat het bij de Kanaalweg goed zou zijn een extra voetgangersbrug aan te leggen voor de doorstroming. "Ook zagen we dat er bij het Jaarbeursgebouw een te smalle doorgang zou zijn." zegt Roland Geraerts, die universitair docent Virtual Worlds aan de Universiteit Utrecht is. "Daarop is besloten om hekken iets verder van het gebouw af te zetten zodat de kans op opstoppingen kleiner wordt."
In Vitale Stad is een uitgebreid artikel over deze simulatie verschenen.
Crowdmanagement via app
De 1500 Tourmakers kregen een speciale app voor op hun mobiele telefoon. Via die app kunnen de Tourmakers aangeven hoe de drukte in hun gebied is. Er staat een plattegrond van Utrecht in, waarop via kleuren werd aangegeven of het rustig, middelmatig druk of druk was. En als je geen kleur ziet, dus als een deel op de plattegrond wit gekleurd is, dan weet je dat je dat het daar ook druk is, want dan heeft niemand meer bereik.
Volgens Ron Looy van de gemeente Utrecht werden de publieksstromen tijdens het weekeinde continu in de gaten gehouden. "Dat gebeurt niet alleen in het actiecentrum, waar camerabeelden worden uitgelezen, maar vooral ook fysiek op straat door onze 'crowdwatchers' en door de politie." zegt Ron Looy.
"Er stonden 23 schermen op tijdelijke torens in de stad. Als het nodig was omdat het op een bepaald punt bijvoorbeeld drukker was dan verwacht, dan werden mensen via deze schermen een andere richting op gestuurd. Dat zal uiteraard ook door het inzetten van mensen gebeuren." weet Looy.
9292
9292 is al meer dan 20 jaar dé expert op gebied van reisinformatie binnen het openbaar vervoer in Nederland. Met de website www.9292.nl, de mobiele website m.9292.nl, de mobiele apps voor iPhone, Android en Windows Phone en het telefoonnummer 0900-9292 geeft 9292 dagelijks zo’n 1,8 miljoen reisadviezen. Het is dus wel handig als ze iedereen juist informeren.
Zo ook met de Tour de France. De overleggen hierover zijn al in eind 2014 gestart. Meerdere partijen waaronder U-OV, de NS en 9292 zaten rond de tafel met de Tourorganisatie. Uiteindelijk is er een kernboodschap geformuleerd die alle partijen hanteerden. En in nauwe samenwerking met de OV-bedrijven zijn een aantal webpagina’s geschreven rondom de bereikbaarheid van de Tour de France en de activiteiten er omheen.
Bijna miljoen bezoekers
De Tour de France in Utrecht heeft volgens schattingen van de gemeente bijna een miljoen bezoekers naar de stad getrokken in de afgelopen vier dagen.
Zondag stonden er naar schatting 325.000 mensen langs het parcours in Utrecht. Zaterdag waren er over de hele dag genomen ongeveer 500.000 bezoekers in de stad.
Bij start van de tijdrit zijn zaterdag 350.000 mensen geteld. Gedurende de tijdrit is er nog een toeloop geweest van ongeveer 75.000 bezoekers en in de avond hebben nog zo'n 75.000 mensen de evenementen in de stad bezocht, meldt de gemeente.
Het totale bezoekersaantal overtreft de verwachtingen De Tourorganisatie ging uit van 600.000 tot 800.000 bezoekers gedurende de Tourweek.
Een aantal plekken in de stad werd tijdens de Tourstart afgezet vanwege de drukte. Volgens een woordvoerder van de gemeente ging het om enkele "beperkte punten".
Bij de kruising Catharijnesingel/Bleekstraat mochten toeschouwers wel naar buiten, maar niet naar binnen - NOS
Provincie Zeeland
Er konden veel minder mensen op de stormvloedkering naar de finish kijken dan eerst de bedoeling was. Op verzoek van de Veiligheidsregio en de verantwoordelijke burgemeesters werd er op de parallelwegen langs de hoofdweg van de kering maar een beperkt aantal mensen toegelaten. Dat gebeurde omdat de hulpdiensten ruim baan moeten hebben in het geval van calamiteiten. Uiteindelijk konden er op 5 juli maximaal 25.000 mensen terecht op de kering.
Om toch zoveel mogelijk mensen een Tour-ervaring te geven kwamen er ter compensatie op de Brouwersdam extra plaatsen voor wielerfans die, nadat het peloton voorbij is gegaan, de finish op grote schermen kunnen volgen.
De tweede etappe heeft in Zeeland langs de route echter minder bezoekers getrokken dan vooraf verwacht. Dat had grotendeels te maken met het noodweer dat losbrak. Bij finishplaats Neeltje Jans stonden volgens een eerste schatting slechts 10.000 mensen.
Terugblik
De hulpdiensten zijn tevreden over het verloop van de Tourstart in Utrecht. In het weekend kwamen er bijna een miljoen mensen naar de stad om de Grand Départ mee te maken. Vanwege het warme weer stonden veel extra mensen klaar om hulp te geven, zoals van EHBO, Rode Kruis en Reddingsbrigade, maar ook van storingsploegen om eventuele storingen aan het spoornetwerk snel te verhelpen. De hulpdiensten werden langs het parcours bijgestaan door 1500 vrijwillige 'Tourmakers'.
Politie
Niet minder dan 300 politiemensen, meer dan gebruikelijk, zijn zondag rond het Utrechtse routedeel van de Tour de France actief. Naast deze agenten van de eenheid Midden-Nederland, zijn ook agenten van de landelijke eenheid actief en verder zijn 50 Franse gendarmes volop present om de wielrenners in samenwerking met de Nederlandse politie te begeleiden. De bevoegdheden van de Franse gendarmerie waren in 2005 vastgesteld in het verdrag van Prüm, inzake de intensivering van de grensoverschrijdende samenwerking. Toch is de kans klein dat u een boete kreeg van de gendarmerie. De Garde Républicaine die het complete Tour-traject ook in het buitenland begeleidt, is namelijk alleen de baas óp het parcours. Alles wat naast het parcours gebeurt, viel onder de verantwoordelijkheid van de Nederlandse politie.
Nederlandse en Franse politie begeleiden samen de wielrenners - ANP / MADPAC
Toch is volgens Ellen de Heer van de politie Midden-Nederland geen sprake van een extreme situatie. "De capaciteit die wij inzetten is vergelijkbaar met Koningsdag."
Ze legt uit dat afspraken zijn gemaakt over doorlaten van hulpdiensten bij belangrijke kruispunten op de route en ook zijn 'calamiteitenroutes' bepaald, voor noodgevallen. "Garanties zijn er niet, ook niet rond de Tour. Dus als zich toch een calamiteit voordoet, dan waren er genoeg agenten." De beschikbare agenten hebben zich niet bezig gehouden met het in de gaten houden van afzettingen. Dat deden verkeersregelaars namens de betrokken gemeenten.
De politie kijkt terug op een feestelijke Grand Départ. In heel Nederland hebben politieagenten met enthousiasme hun werk gedaan, zowel in de begeleiding van de wielrenners als in de handhaving op straat en in de samenwerking met de verschillende partners. Op een paar kleine incidenten na is het evenement veilig verlopen.
Algemeen commandant Ad Sanders kijkt met een 'heel fijn gevoel' terug. "Het was een geweldig feest en er hebben zich geen grote incidenten voorgedaan die aan de Tour te koppelen zijn. Dat is wel iets om trots op te zijn." Sanders stelt dat de stad een aantal risicofactoren zoals de warmte, de terreurdreiging en de komst van de koning, goed heeft ingecalculeerd. "Het is allemaal goed verlopen. Iedereen heeft zich voorbeeldig gedragen."
Volgens Sanders was het ook zaterdagnacht heel erg rustig. "Er waren ruim 75.000 mensen in de stad die allemaal genoten van een drankje. We hebben maar 8 aanhoudingen hoeven te verrichten. Dat zijn er veel minder dan op een reguliere zaterdagavond. Utrecht heeft zich van zijn beste kant laten zien."
Brandweer
Brandweerwagens stonden langs het parcours niet allemaal op de gebruikelijke plek. Eric Seugling van de brandweer Hollands Midden geeft een voorbeeld: "In Haastrecht ligt de kazerne aan de route, daarom zetten we een tankautospuit op een andere plek. En ook in Gouda werden tankautospuiten uit de kazerne gehaald, om deze bij het stadhuis en in Gouda-Zuid te zetten. Dan was iedereen er zeker van dat ze overal konden komen en snel reageren."
In Gouda stonden de brandweerlieden klaar, maar ze genoten vooral van de wielrenners - 112HM
Ambulance
Bij de ambulancediensten hadden ze net als de brandweer en de politie aan beide kanten van de route ziekenwagens klaar staan en ook was extra personeel paraat, weet Johan van Rijn van de Regionale Ambulancedienst Hollands Midden. "De omvang van dit evenement hebben we niet eerder meegemaakt. We hebben het draaiboek voor calamiteiten daarom met ziekenhuizen, politie, brandweer en gemeenten aangepast. De warmte speelt een grote rol."
De bereikbaarheid van het Hofpoort Ziekenhuis en het Groene Hart Ziekenhuis was goed, zegt Van Rijn. "Er zal hooguit wat omgereden moeten worden." "Spoedritten van hulpdiensten blijven doorgaan," legt Gelske Nederlof van het Groene Hart Ziekenhuis uit.
Dat lag voor ziekenhuizen in Utrecht zelf heel anders. De Tourstad was niet bereikbaar voor autoverkeer. Er waren wel drie keer zo veel ambulances als normaal paraat: 34. In de singel lag ook een ambulanceboot klaar. Verder waren er op zes plaatsen strategische landingsplaatsen voor helikopters aangewezen. Als het noodzakelijk was, kon het calamiteitenhospitaal in het UMC direct in gebruik genomen worden. Daarnaast was een mobiel medisch team stand-by in het Tourgebied. In de ziekenhuizen was extra personeel ingezet en met ziekenhuizen in omliggende plaatsen waren afspraken gemaakt over opvang van slachtoffers.
De ambulancedienst rukte 500 keer uit, vooral voor mensen die door de hitte en de drukte bevangen raakten.
Rode Kruis
Het Rode Kruis zette tientallen extra vrijwilligers in tijdens de Grand Départ van de Tour de France. De verwachte hitte, de mogelijke kans op onweer en de enorme mensenmassa die op de been komt, maakten dat noodzakelijk.
De EHBO'ers deelden langs de route water en hittewaaiers uit. Op de hittewaaier stonden tips hoe om te gaan met de warmte. Concreet komt het neer op: drink genoeg, zoek koelte op, zorg voor schaduw, matig drankgebruik (want alcohol onttrekt vocht aan het lichaam en maakt roekeloos) en doe zonnebrandmiddel op.
De eerste opvang van eventuele slachtoffers gebeurde in één van de twaalf vaste posten. De posten fungeerden ook als voorportaal van het ziekenhuis. Van daaruit waren er routes naar de ziekenhuizen vastgelegd.
Bij de hulpposten is het relatief rustig gebleven. In totaal waren er 178 mensen behandeld. "Het was goed te doen", zegt een woordvoerder van de hulporganisatie. Er zijn 10 mensen doorverwezen naar het ziekenhuis. De mensen die zich meldden, klaagden onder meer over hoofdpijn, uitdroging en duizeligheid. Opvallend veel mensen hadden oogklachten doordat er door zweten zonnebrand in hun ogen terecht was gekomen.
Ambulances en reddingsbrigade waren actief tijdens de Tourdagen - ANP / Karin Verhoef
Reddingsbrigade
In totaal zijn zaterdag ongeveer 250 zwemmers uit het water gehaald. Van de Tourorganisatie mocht niet worden gezwommen in onder meer de Stadsbuitengracht, de Vaartse Rijn en een deel van de Kromme Rijn, om ongelukken te voorkomen. Vrijwilligers van de Utrechtse reddingsbrigade vertelden bezoekers die verkoeling zochten, zoals langs de Maliesingel (foto), dat ze dat elders moesten doen. De ambulanceboot verleende eerste hulp. Vijftien toeschouwers die te water waren gegaan moesten naar de EHBO.
Reiniging
In de nacht van zaterdag op zondag waren er tal van Tourfeesten in Utrecht. De gemeente had sinds donderdag dagelijks 140 medewerkers van Stadswerken ingezet om alle achtergebleven rommel op te ruimen. De rommel die het bezoek achterliet op zaterdagavond bleek in totaal tweeduizend kuub te zijn. Een van de medewerkers zei maandagmorgen op Radio M Utrecht dat de dienst waarschijnlijk meer dan 50.000 kilo vuil heeft opgeveegd.
Het Janskerkhof aan het einde van het feest op zaterdagavond - ANP / Michiel van Beers
Traditiegetrouw tekenen wielerliefhebbers aanmoedigende leuzen op het asfalt. Op het Tour de France-parcours in Oudewater waren echter meerdere piemels getekend. Het was de bedoeling dat de brandweer ze zouden verwijderen, maar dat is niet gelukt, omdat het watervaste verf is.
Zaterdag werden er bij de eerste etappe op de Utrechtse Venuslaan ook al penissen getekend. "Ik kan me voorstellen dat deze tekeningen zijn weggehaald omdat ze te kwetsend zijn", zei een woordvoerder van de Tourorganisatie daarover. Tekeningen op het asfalt werden sowieso weggehaald als het gevaar zou opleveren voor de renners. "Als het niet met krijt is aangebracht, kan het een glad wegdek opleveren."
Brouwersdam - Adrienne Huizer Deze penis werd zaterdag verwijderd in Utrecht - ANP
Renner ten val
Alle voorzorgsmaatregelen konden niet voorkomen dat de Zwitserse renner Reto Hollenstein hard viel toen hij botste met een toeschouwer die het parcours overstak. De renner van de IAM Cycling-ploeg kwam ten val tijdens het verkennen van het parcours van de eerste etappe. Het incident op de Tolsteegsingel had overigens geen gevolgen voor Hollenstein. Hij verscheen ondanks zijn val gewoon aan de start van de Tour.
De Zwitser Hollestein komt hard ten val door toedoen van een toeschouwer - Lisa Rot
Postbezorger boos om hekken
Niet alles is te voorzien. Maar zolang het beheersbaar blijft is de organisatie toch geslaagd. Een mooi voorbeeld hiervan is het voorval met de boze postbezorger. Bij het Ledig Erf in Utrecht is zaterdagochtend deze man door het lint gegaan. Hij wilde met oranje fietstassen vol post het parcours op. Toen dat niet bleek te lukken, gooide hij zijn fiets op de route en wierp hij dranghekken omver.
Een postbode breekt door dranghekken om zijn dagelijkse route te kunnen vervolgen - RTV Utrecht
Op videobeelden is te zien dat vrijwilligers de Engelstalige man tot kalmte proberen te manen. Een van hen werd door hem bedreigd: "I'll knock your teeth out", zegt hij tegen een vrouwelijke Tourmaker.
Duidelijk is dat verkeersregelaars voldoende autoriteit uitstralen en de situatie onder controle houden. Het incident had ook geen verdere invloed op de festiviteiten. Maar je vraagt je wel af hoe er gereageerd zou zijn bij een eventueel aanstormende auto.
De bezorger is volgens PostNL niet ontslagen. Hij heeft na een gesprek met zijn leidinggevende wel aangegeven veel spijt te hebben van zijn actie. Ook wil hij zijn excuses aanbieden aan de vrijwilligers die hij bedreigde.
Noodweer op Neeltje Jans
De tourkaravaan en het verwachte slechte weer met regen, onweer en harde windstoten zijn elkaar in de loop van zondagmiddag tegengekomen. Vanuit het zuidwesten trokken onweersbuien naar het noordoosten en ook op andere plaatsen konden ze plotseling ontstaan.
Het KNMI had voor zondagmiddag en -avond eerder al code geel voor gevaarlijk weer ingesteld. De hitte hield nog even aan en daarnaast waarschuwde het weerinstituut voor onweersbuien met lokaal kans op zware windstoten tot 100 kilometer per uur.
Bezoekers moesten schuilen voor het noodweer en tourhekken langs route waaiden om - Omroep Zeeland
Het duurde slechts 3 minuten en de wielrenners waren Waddinxveen al weer uit. Maar wat komt er allemaal bij kijken om de rit over 3 km van het grondgebied van Waddinxveen goed te laten verlopen? De gemeente ging hiervoor in elk geval 4,5 uur lang op slot. Ik ging op pad om de genomen verkeersmaatregelen voor je in beeld te brengen en keek hoe weggebruikers dit beleefden.
Een verhaal in beelden over verkeersmanagement, afzettingen, parkeerverwijzing, wandelroutes en verkeersregelaars. Maar ook van de activiteiten rondom de Tour, zoals een mountainbikewedstrijd op zaterdagavond, het evenemententerrein en mooie beelden van de doorkomst van de wielrenners.
Bekijk de sfeerimpressie van dit verhaal op de speciale webpagina.
Wielerfans die de Tour de France op 4 en 5 juli in Nederland volgden, konden niet om de genomen verkeersmaatregelen heen. Maar voor het nemen van verkeersmaatregelen die de doorgang belemmeren van weggebruikers dient de wegbeheerder een verkeersbesluit te nemen. Uit onderzoek blijkt dat slechts 2 gemeenten op de route door 16 gemeenten in Nederland dit besluit hebben genomen voor de doorkomst van de Tourcaravaan.
Waarom nemen sommige wegbeheerders onnodig risico op stillegging van de Tour en voldoen ze niet aan de algemene beginselen van behoorlijk bestuur?
In een weblog vraag ik me af waarom diverse gemeenten de verkeerswetgeving zo verschillend interpreteren.
Ik ben ook heel benieuwd naar jouw mening. Plaats jouw commentaar, tips of vragen alsjeblieft in het commentaarveld onder de blog, zodat we er allemaal van kunnen leren.
Totale organisatie
Voor de organisatie van Le Grand Départ in Utrecht werd gewerkt met een werkbegroting van 15,6 miljoen euro, bestaande uit publieke funding, private funding en commerciële inkomsten. De gemeente Utrecht beloofde daarvan zes miljoen voor haar rekening te nemen. Wethouder Jeroen Kreijkamp verwacht dat de uitgaven binnen de begroting zijn gebleven.
Er is 475.000 euro begroot aan overige kosten, die bestaan uit:
Voor aanpassingen aan de parcoursen wordt gerekend met een bedrag van ongeveer 800.000 euro. Het gaat hierbij om het wegnemen en terugplaatsen van obstakels als lantaarnpalen, vluchtheuvels, middengeleiders, aanpassingen aan het wegdek etcetera.
Opbrengsten
De gemeente heeft altijd gezegd: "Elke euro die wij uitgeven, rendeert in veelvoud." Edse Dantuma, econoom bij ING vertelt 6 juli bij RTL Nieuws dat de Tour 34 miljoen aan extra bestedingen oplevert. "Dit zit hem met name in het aantal bezoekers dat extra bestedingen doet in de stad, horeca, restaurants en hotels. Ook is het een goudmijn voor de verkoop van merchandising."
Reclame-uitingen
Er zijn tijdens een eerder bezoek van de A.S.O. foto’s genomen van de omgeving van het parcours en er werd streng opgetreden tegen toegevoegde reclame-uitingen. Reclame-uitingen die al aan het pand hingen (zoals een Amstel-uithangbord aan de gevel van de horecagelegenheid) mochten daar blijven zitten. Toegevoegde uitingen in de week van de Grand Départ die zichtbaar zijn vanaf het parcours zijn echter niet toegestaan. Ga voor ‘zichtbaar’ uit van sowieso niet binnen 50 meter vanaf het parcours en ook niet op hoge gebouwen in de omgeving die je vanaf het parcours ziet staan.
Direct aan het parcours valt dus meteen af. Deze werden onder toezicht van de A.S.O. direct verwijderd. Hoewel een evenement door de horeca-eigenaar een prachtig voornemen is, was het gebruik van extra reclame-uitingen dus absoluut niet toegestaan.
Groene Hart gemeenten
Op 3 april kwamen in het provinciehuis in Den Haag afgevaardigden bijeen van alle gemeenten die betrokken zijn bij de tweede etappe, die gaat van Utrecht naar Neeltje Jans. Hoewel gemeenten de doorkomst van de Tour de France als een feest zien, hikten ze aan tegen een rekening van 40.000 euro die bij hen zou worden neergelegd. Die is teruggebracht naar 15.000 euro. “Het afzetten van de route, de hekken en strobalen, die kosten zijn voor de organisatie. Ons wordt een bijdrage gevraagd voor de veiligheid in de tweede ring, de straten die verder van het parcours liggen;” zegt wethouder Bert Vermeij van Oudewater. "De bijdrage is niet verplicht, maar ik kan de redelijkheid begrijpen." Zijn collega Theo van Eijk van Montfoort is onaangenaam verrast door de 15.000 euro en staat er sceptisch tegenover. Tegenover de kosten staan ook opbrengsten zoals toerisme en free publicity. Iedere gemeente is gevraagd een markant gebouw aan te wijzen dat als landmark tijdens rustige momenten in de uitzendingen kan worden belicht.
“Als gemeenten willen we geen dingen betalen die de Tourorganisatie hoort te doen” zei de Goudse wethouder Daphne Bergman. "Door de route dwars door het centrum hebben wij meer kosten dan de andere doorkomstgemeenten. Omdat wij als doorkomstgemeente al deze werkzaamheden moeten oppakken, hebben wij aan de tourorganisatie aangegeven dat wij geen bijdrage betalen aan de kosten voor het evenement." De memo van het Goudse college aan de gemeenteraad en de afwijzingsbrief van 30 april 2015 van de gemeente Gouda aan de Tourorganisatie is hier in te zien.
Wethouder Martijn Vroom van Waddinxveen vindt dat de gemeente al voldoende kosten moet maken. “We hebben begroot welke kosten we zelf moeten maken voor de route en bewegwijzering. Dat bedrag is hoger dan de 15.000 euro die de Tourorganisatie van ons vraagt.” De gemeente heeft eind april 2015 dan ook besloten om geen stuiver over te maken op de rekening van de Tourorganisatie.
Ook de gemeente Krimpenerwaard meldt begin mei 2015 geen geld over te hebben voor de Tourdoorkomst. "Het is een commercieel evenement" reageert wethouder Lavinja Sleeuwenhoek namens het college van B&W. Op zondag 5 juli passeerde de tourkaravaan Haastrecht, op weg naar Gouda en uiteindelijk Neeltje Jans. "Het gaat om een weg die onder het beheer van de provincie valt, waarmee wij als gemeente weinig tot geen bemoeienis hebben," vult wethouder Ria Boere aan.
De gemeente Zuidplas zal haar eigen kosten aftrekken van de gevraagde bijdrage en verwacht maximaal € 5.000,- bij te dragen. Om Gouda kon de Franse televisie niet heen, maar dat de kleine gemeenten hiermee nu tv-beelden zijn misgelopen, namen ze voor lief.
Gedeputeerde De Reu maakte bekend dat hij rekening houdt met enkele tienduizenden euro's aan extra kosten voor de finish van de Tour de France. Zeeland had oorspronkelijk 70.000 euro uitgetrokken voor de Tour.
Evaluatie
De universiteit van Utrecht gaat onderzoeken wat de gemeente Utrecht heeft overgehouden aan de Grand Départ. Hoogleraar Maarten van Bottenburg, hoogleraar Sportontwikkeling aan de Universiteit Utrecht, legde op RTV Utrecht uit dat voor een gedegen wetenschappelijk onderzoek heel veel gegevens nodig zijn. "Van belang zijn onder meer de bezoekersaantallen, waarbij duidelijk moet worden hoeveel mensen van buiten de stad en zelfs uit het buitenland kwamen, hoe lang ze zijn gebleven, waar ze sliepen en hoeveel ze hebben besteed. Bovendien moet ook bekeken worden hoeveel het 'Tour-effect' de stad de komende tijd nog oplevert."
Om de benodigde gegevens te achterhalen zijn studenten ingezet en worden cijfers van de autoriteiten en de horeca onderzocht. Volgens Van Bottenburg wordt dezelfde onderzoeksmethode gebruikt als bij de Tourstart in Rotterdam en de start van de Giro in Amsterdam. Daardoor is die gestandaardiseerd en vergelijkbaar. De universiteit verwacht het rapport, dat in opdracht van de gemeente wordt gemaakt, in september klaar te hebben.
Van Bottenburg wijst erop dat het geld niet altijd terug zal vloeien naar de investeerders. "De revenuen gaan naar hotelhouders, restaurants, de detailhandel, noem maar op. De Touropbrengst komt de hele stad ten goede en daarbinnen specifieke groepen. Het is een bredere investering die de economie verder helpt." Volgens de onderzoeker is de maatschappelijke en sportieve winst lastig in geld uit te drukken.
Daarbij gaat het volgens de hoogleraar om slimme investeringen. "Het mooie van de Tour de France is dat er geen hele stadions voor gebouwd hoeven te worden, zoals bij de Olympische Spelen of het WK Voetbal. Je hebt bij wijze van spreken wat hekken nodig en dan kun je het gewoon in de stad houden. Na afloop hou je weinig restanten meer waar je nog kosten aan hebt."
In 2010 is een dergelijk onderzoek gedaan voor de gemeente Rotterdam door studenten die afstudeerden op de opleiding Commerciële Economie Sportmarketing en Management aan de Hogeschool Rotterdam. Bekijk hier het evaluatierapport 'Economische impact Le Grand Départ du Tour de France 2010 Rotterdam'.