Per 1 januari 2020 zijn er enkele nieuwe wet- en regelgevingen van kracht.
Een milieuzone is in Nederland een gemeentelijke maatregel ter verbetering van de lokale luchtkwaliteit. In een milieuzone worden alleen "schone" vrachtwagens met roetfilter toegelaten.
Tot nu toe ontbrak landelijk beleid over milieuzones, waardoor er in de dertien steden waar nu al een milieuzone van kracht is, verschillende regels gelden voor de diesel personen- en bestelauto’s. Nederlandse steden kunnen vanaf januari 2020 kiezen uit twee soorten milieuzones. Staatssecretaris Stientje van Veldhoven maakt hiermee een einde aan de wild-groei van gemeentelijke plannen voor dergelijke zones. De staatssecretaris heeft op 29 juni 2018 een brief gestuurd naar de Tweede Kamer. Hierin legt zij uit wat de plannen zijn om te komen tot harmonisering van de regels voor milieuzones in steden en welke verkeersborden er hiervoor zullen worden toegepast.
In overleg met de autobranche en vervoerders zijn er nu landelijke regels opgesteld. Voor alle gemeenten geldt vanaf januari de euro-norm als uitgangspunt. Deze norm staat voor de hoogte van de uitstoot. Hoe hoger de euro-norm, hoe jonger en schoner de auto. De steden mogen kiezen tussen twee soorten milieuzone:
Benzineauto’s houden gewoon toegang tot de milieuzones, net als oldtimers en voor rolstoelen toegankelijke voertuigen. Ook mogen eigenaren van kampeerauto’s de zone inrijden als ze daar wonen.
Overal dezelfde borden
In het hele land komt bovendien dezelfde bebording voor milieuzones. Daardoor moet het duidelijker worden voor automobilisten welke regels er gelden. Nu hebben steden vaak nog hun eigen borden en regels. Weggebruikers klagen daarover, maar ook gemeenten ‘hebben aangegeven niet gelukkig te zijn met de huidige bebording’. Hoe groot een milieuzone wordt, mogen lokale overheden zelf beslissen. Gemeenten die er al één hebben, moeten die aanpassen aan de nieuwe regels. De milieuzones zijn geregeld door het Besluit tot wijziging van het Reglement verkeersregels en verkeerstekens 1990, het Besluit administratieve bepalingen inzake het wegverkeer en het Kentekenreglement in verband met de harmonisatie van milieuzones.
Overgang bestaande zones
Gemeenten met een milieuzone voor personen-, bedrijfs- of vrachtauto’s met een dieselmotor, ingesteld voor 1 januari 2020, moeten uiterlijk 1 oktober 2020 voldoen aan artikel 86d van het Reglement verkeersregels en verkeerstekens 1990. De steden met een bestaande milieuzone voor personenauto’s, Arnhem, Amsterdam en Utrecht, gaan in de loop van volgend jaar over naar een groene zone. In Rotterdam gaat de nu nog gecombineerde milieuzone van personen- en vrachtverkeer over naar een milieuzone uitsluitend voor vrachtauto’s. Ook steden als Den Haag, Haarlem, Leiden, Maastricht en Nijmegen overwegen in de komende jaren een milieuzone in te stellen.
Buitenland
Er is nog wel een probleem met dieselauto’s met buitenlandse kentekens. De milieuzones maken gebruik van een elektronische signalering, waarbij het kenteken wordt gescand en opgezocht in een database waar het bouwjaar staat. Maar in die database staan alleen Nederlandse kentekens. Met België heeft de minister inmiddels afspraken gemaakt, maar Duitsland weigert, uit privacyoverwegingen, om kentekengegevens van de Duitse auto’s over te dragen. Ook andere landen staan niet te trappelen om kentekengegevens uit te wisselen. De minister hoopt dat hier Europese regels voor komen.
Eerder wetsvoorstel in 2005 verworpen
Minister Schultz van Haegen wilde in 2015 al met een wetswijziging de mogelijkheid geven om in een milieuzone, waarmee met het oog op het halen van de wettelijke normen voor de luchtkwaliteit de meest vervuilende auto’s geweerd kunnen worden uit delen van de stad, niet langer uitsluitend in te stellen voor bepaalde vrachtauto’s, maar ook voor categorieën oudere bestel- en personenauto’s. De minister wilde hier een uniform verkeersbord voor doorvoeren, maar de Tweede Kamer had op 17 december 2015 een motie aangenomen, die haar dat verbood.
Lees meer over gemeentelijke milieuzones in ons speciale kennisdossier.
Vanaf 1 januari 2020 is artikel 5a van de Wegenverkeerswet van kracht. De Wijziging van de Wegenverkeerswet 1994 en het Wetboek van Strafrecht is begin november 2019 door de Eerste Kamer aangenomen.
Het wetsartikel regelt dat verschillende verkeersdelicten voortaan zwaarder bestraft kunnen worden. De maximale straf voor gevaarlijk rijden gaat van 2 naar 6 maanden, ongeacht letsel of schade. Ook komt er een maximale gevangenisstraf van 2 jaar voor zeer gevaarlijk rijgedrag, waarbij automobilisten opzettelijk verkeersregels ernstig overtreden, zonder de veiligheid van anderen in acht te nemen. Hierbij moet het altijd gaan om een combinatie van diverse gedragingen.
Het wetsartikel maakt het mogelijk 'verkeershufters' zwaarder te straffen die bijvoorbeeld zowel de maximumsnelheid fors overtreden, rood licht negeren, op de verkeerde weghelft rijden en daarbij ook nog een telefoon vasthouden.
Minister van Justitie Fred Grapperhaus rekent deze automobilisten zeer gevaarlijk en onverantwoord rijgedrag zwaar aan, ook als zij geen ongeluk veroorzaken. Veroorzaken zij met dit roekeloos rijgedrag wél een ernstig ongeluk, dan is straks een gevangenisstraf tot maximaal 6 jaar mogelijk.
In de wet is duidelijker vastgelegd wanneer sprake is van roekeloos rijden. Dit verruimt de mogelijkheden om automobilisten te vervolgen die onaanvaardbare risico’s nemen en de zwaarste ongelukken veroorzaken.
De maximale straffen voor rijden onder invloed, doorrijden na een ongeval en rijden zonder geldig rijbewijs gaan omhoog van 3 maanden naar een jaar. Als iemand zich binnen 5 jaar weer schuldig maakt aan rijden onder invloed, dan kan de maximale straf met een derde omhoog.
Jurist en psycholoog Herbert Korbee schreef in het blad Verkeerskunde een blog "De zin en onzin van artikel 5a WvW".